Bí ẩn việc ném trứng không vỡ trong đám tang của người Hà Nhì

Là một dân tộc ở miền núi Tây Bắc, người dân Hà Nhì rất giàu truyền thống văn hóa. Một trong số đó phải kể đến phong tục mang đậm yếu tố tâm linh, đó là chọn đất chôn người chết bằng việc ném trứng. Muốn biết được tục ném trứng huyền bí như thế nào thì hãy cùng Du Lịch Việt Nam tìm hiểu về đám tang của người Hà Nhì nơi rừng già Tây Bắc nhé!

 

Cũng như những nhóm cộng đồng khác, bà con dân tộc Hà Nhì rất coi trọng nghi thức, đặc biệt là nghi thức ma chay. Họ quan niệm rằng: người chết sẽ không biến mất, họ chỉ là chuyển đến sống ở một Thế giới khác mà thôi. Phong tục ma chay của người Hà Nhì diễn ra với nhiều thủ tục: Báo tin, chọn ngày khâm liệm, tắm rửa và khâm liệm, chọn đất chôn,…
 

 

Sau khi gia đình có người già chết, con cháu trong nhà sẽ chia nhau đi báo tin cho dân bản. Người đi báo tin trên đầu phải đội khăn tang, dưới dất phải đi chân trần. Trước tiên, họ sẽ đến nhà già làng, rồi sau đó mới báo với các hộ khác trong bản. Khi đến sẽ nói rằng: “Ông cụ (bà cụ) nhà tôi không còn muốn ở với chúng tôi nữa, nên đã quyết định đi rồi. Nhờ ông bà đến giúp đỡ cho”. Thế là nhà được báo tin lại cử người sang giúp đỡ, đàn ông bổ củi, đàn bà nhặt rau,…

 

Sau khi một người rời khỏi trần gian, trước tiên gia đình phải dỡ bỏ tấm liếp cửa ở góc nhà, chỗ cửa buồng ngủ. Sau đó, họ đưa người chết ra khâm liệm ở gian ngoài, tuy nhiên, không được đưa đi qua cửa chính, cũng như phải che bếp lại. Người ta quan niệm, nếu để ma bếp nhìn thấy người chết thì sẽ gây ra nhiều điều không tốt cho gia đình.

Trước khi chọn được ngày tốt để làm lễ khâm liệm, họ sẽ đậy thi hài bằng chiếu kiểu như tổ tò vò. Chọn ngày khâm liệm rất quan trọng trong nghi thức đám tang của người Hà Nhì. Việc xem ngày tùy thuộc vào tuổi của người chết, kiêng liệm vào ngày lẻ, kiêng liệm vào ngày sinh của con cháu trong gia đình, vì như vậy sẽ mang linh hồn con cháu chết theo.

 

Chọn đất để mai táng là rất quan trọng. Người Hà Nhì không có nghĩa địa chung, họ chôn cất người chết dựa theo một phong tục là…ném trứng. Người Hà Nhì quan niệm rằng, việc chọn đất mai táng là do linh hồn người chết chọn. Và linh hồn đó thì hiện diện trong quả trứng mà con cháu mang đi để chọn đất chôn. 

Theo một người dân trong bản, công việc chọn đất này tốn nhiều thời gian và công sức. Họ sẽ phải đi tìm chỗ ném trứng, trứng vỡ chỗ nào thì chôn người chết ở chỗ ấy. Có những nhà vừa đi đã chọn được đất ngay, và có những nhà thậm chí đi nhiều ngày mà không tìm được đất lành để chôn cất. Nhiều khi mệt mỏi quá, họ ném trứng vào đá ấy vậy mà cũng không vỡ.
 

 

Việc trứng ném không vỡ đã trở thành yếu tố tâm linh huyền bí thể hiện một cách sâu sắc trong việc tìm đất an nghỉ của người Hà Nhì.
 

 

Chọn được đất chôn rồi, người ta lại phải chôn cất cẩn thận hết mức theo đúng với phong tục bản làng. Khi đào huyệt lấp đất, tuyệt đối không để cỏ tươi rơi xuống huyệt. Vì người ta quan niệm âm dương tương khắc, sự sống thì không thể ở chung với cái chết. Người ta cũng không rào dậu hay dựng nhà mồ. Họ chỉ xếp đá quanh mộ từ dưới đất lên tới giữa mộ mà thôi.

 

Đồng bào dân tộc Tây Bắc kiêng chôn người chết vào mùa mưa, rơi vào tầm từ tháng 6 đến tháng 8, tháng 9 âm lịch. Họ lo rằng việc này sẽ biến người chết thành hổ và quay về hại con người và gia súc, gia cầm trong bản. Nếu chẳng may nhà nào có người chết vào thời gian trên, họ sẽ treo quan tài trong huyệt. Huyệt phải có lều che mưa, che nắng và không được lấp đất. Nhiều nhà lại đặt quan tài ở cái giàn cao tầm 1-1,5m ở trong rừng, có mái che hoặc không, đến hết mùa mưa mới đem chôn.

Mồng 1 hàng tháng cũng không được chôn người chết, vì đó là ngày lẻ ngày mặt trăng mọc. Nhà nào mà chôn người chết vào ngày này, thì từng bộ phận riêng rẽ của người chết như chân, tay,… sẽ sống lại mà hãm hại dân bản.

Không chỉ mang yếu tố tâm linh huyền bí, tục ném trứng và nghi thức tang lễ trong đám tang của người Hà Nhì thể hiện nét văn hóa độc đáo của từng vùng miền dân tộc. Đó cũng là tinh thần sâu sắc mà con cháu dành cho người đã khuất về với thế giới bên kia.