Say đắm "Hội xòe" dân tộc Thái

Từ những cuộc vui nhỏ của gia đình như lễ mừng nhà mới, đám cưới, hỏi, cho đến những lễ hội lớn của bản làng như hội rằm tháng Giêng, tết xíp xí, lễ hội hái hoa ban, lễ mừng cơm mới... khó có thể vắng bóng điệu xoè hoà nhịp cùng lời ca, tiếng khắp trong thanh âm rộn ràng, tha thiết của những khèn bè, trống, chiêng, tằng bẳng, mắc hính...

Không đơn giản chỉ là những điệu múa trong các cuộc vui mà mỗi một động tác, một dáng đi, dáng đứng, một cách xếp đội hình, cách chuyển động đều là những cung bậc, sắc thái khác nhau mà điệu xoè mang theo. Đó là tình yêu cuộc sống, tình cảm nam nữ, khát vọng trong lao động, chiến đấu, sản xuất... được người Thái bao đời nay gửi gắm vào từng điệu xoè.

Khi ta lẫn vào vòng xòe mới cảm nhận được sự quyến rũ khó lường của xòe tay cầm tay quyện tròn xung quanh đống lửa hồng rực sáng. Có xòe Mường, xòe Tày, múa xòe của mỗi dân tộc đều có nét độc đáo riêng. Truyền thống xòe Thái nổi bật hơn, trầm bổng hơn, bởi có nhạc xòe bằng khèn bè trống mõ với ống nứa, gõ vào nhau tạo ra những âm thanh làm nhạc nền cho người múa. Xòe Thái có khăn đỏ dài quàng qua cổ, tô điểm thêm bộ áo váy đẹp và rất riêng. Xòe Thái không gian nhỏ mà khuôn múa lớn, có không gian thu hút tới cả trăm, ngàn người tham gia, gọi là “đại xòe”.

Văn hóa Thái còn gìn giữ được sáu điệu xòe cổ, điệu “khắm khen” tức điệu nắm tay nhau vòng tròn, biểu hiện cho tình đoàn kết các dân tộc anh em trong cộng đồng người Việt, điệu “khấm khăn mời lẩu” tức nâng khăn mời rượu tỏ lòng yêu quý và mến khách, điệu “phá xí” tức bỏ bốn, tượng trưng cho bốn phương trời đất, sự đoàn kết trao đổi, tình cảm của con người, điệu “đổn hôn” Tức tiến, lùi và nhào ra phía trước, lùi về sau thể hiện việc dẫu trời đất có giông bão, sóng gió nhưng tình cảm con người với con người luôn gắn chặt bên nhau, điệu “nhôm khăn” tức tung khăn thể hiện niềm vui mùa lúa thắng lợi, xây nhà mới, sinh con thêm cháu, cưới xin… điệu “ỏm lọm tốp mư” vòng tròn cổ tay thể hiện sự vui mừng gặp gỡ, bịn rịn khi chia tay nhau sau mỗi cuộc xòe.

Xòe Thái có sự nhịp nhàng uyển chuyển của đôi chân theo nhịp khèn, trống rộn rã đến lúc cuồng nhiệt, múa xòe làm cho người lạ bỗng thành quen, ngồi trên nhà sàn uống rượu vừa múa xòe nghe hát dân ca thì cảm giác rất thư thái tuyệt vời.

Múa xòe của các thiếu nữ xinh đẹp trắng hồng tựa như hoa ban nở, xòe say trong men rượu nếp, mọi người vừa nắm tay nhau xòe quanh đống lửa, vừa rót cho nhau chén rượu. Múa xoè đã tạo nên một văn hóa, phong tục xòe truyền thống trường tồn và không thể thiếu trong cuộc sống của cộng đồng dân tộc Thái.